مالیات پزشکان، عمدتاً به دلیل منابع درآمدی متنوع و اغلب غیرقابل ردیابی در این حرفه، همواره چالش هایی را برای سازمان مالیاتی ایجاد کرده است. این وضعیت سازمان را بر آن داشته تا اقداماتی را با هدف تعیین دقیق درآمد واقعی پزشکان انجام دهد که یکی از مهم ترین آنها الزام همه پزشکان به نصب و استفاده از دستگاه های کارتخوان بوده است. در این مقاله به محاسبه مالیات پزشکان، قوانین و مقررات مربوطه و معافیت های قابل اجرا می پردازیم.
مالیات پزشکان چند درصد است
طبق ماده 1 قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه افرادی که در ایران به فعالیت‌های درآمدزا اشتغال دارند مشمول مالیات می‌شوند. در نتیجه کلیه پزشکان و سایر متخصصان رشته پزشکی موظف به پرداخت مالیات بر کل درآمد خود هستند. قابل ذکر است که پزشکان صرف نظر از اینکه به صورت مستقل فعالیت می کنند یا با مراکز درمانی همکاری می کنند، ملزم به پرداخت مالیات بر درآمد هستند. مالیات پزشکان مستلزم کسر 10 درصد از حق الزحمه آنها است که به عنوان مالیات تکلیفی از آن یاد می شود. مبلغ کسر شده از حق الزحمه دکتران در پایان ماه پس از دریافت فاکتور از طریق سامانه پرداخت مالیات تعیین شده برای پزشکان پردازش و به حساب پزشک واریز می شود.
نحوه محاسبه مالیات پزشکان
مقررات اولیه حاکم بر مالیات پزشکان با قوانین مالیاتی ایران که بر درآمد افراد اعمال می شود، هم راستا است. محاسبه مالیات برای پزشکان به حوزه تخصص یا سطح علمی آنها بستگی ندارد. در واقع، ارزیابی مالیات برای یک متخصص یا جراح مشابه با یک پزشک عمومی است. تغییرات در مدارک تحصیلی بر میزان مالیات بدهی تأثیری ندارد. بلکه عامل تعیین کننده برای بدهی مالیاتی پزشکان درآمد آنهاست. دکترانی که مقررات مربوط به اظهارنامه دقیق درآمد و پرداخت مالیات مقرر را رعایت نکنند، مشمول جریمه های مالیاتی غیرقابل چشم پوشی خواهند شد.
تکالیف مالیاتی پزشکان چیست؟
انجام تعهدات قانونی یکی از حیاتی ترین مسائل مربوط به محاسبه مالیات پزشکان مخصوصا برای کسانی است که مشمول مالیات مشاغل هستند. رعایت این تعهدات قانونی در بازه زمانی مشخص ضروری است. برخی از وظایف مالیاتی پزشکان عبارتند از:
- تهیه و تنظیم قرارداد با مراکز بهداشتی درمانی مطابق با مقررات و الزامات مالیاتی.
- استفاده از دستگاه‌های نقطه فروش و پایانه‌های فروش قانونی.
- ثبت‌نام و تشکیل پرونده مالیاتی.
- مراجعه به دفاتر قانونی ثبت معاملات مالی مربوط به مودیان دسته اول.
- ارائه مدارک مالیات مقطوع از مراکز درمانی.
- تسلیم اظهارنامه مالیاتی.
مالیات‌بردرآمد پزشکان
نحوه محاسبه مالیات پزشکان طبق قانون مالیات های مستقیم بین انواع پزشک عمومی و متخصص تفاوتی قائل نمی شود. تمرکز در درجه اول بر مالیات پزشکان مستقل، پزشکان شاغل در مراکز بهداشتی و درمانی و کسانی که قرارداد در مراکز پزشکی دارند، است. هر دسته دارای تعهدات و شرایط مالیاتی متمایز است. در جدول زیر در مورد روش های محاسبه مالیات قابل اعمال برای هر گروه از پزشکان توضیح داده‌ایم.
| گروه | ویژگی‌ها و تعهدات مالیاتی |
| پزشکان مستقل: گروه اول | صاحبان مشاغل با فروش یا مالیات تأیید شده نهایی بالاتر از یک آستانه مشخص موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی، گزارش معاملات فصلی، صدور صورت‌حساب، نگهداری دفاتر قانونی، ارائه اسناد به مأموران مالیاتی و تسلیم لیست حقوق و دستمزد و سایر تعهدات مشابه شرکت‌ها (اشخاص حقوقی). |
| پزشکان مستقل: گروه دوم | صاحبان مشاغل با فروش یا مالیات تأیید شده کمتر از گروه اول، تعهدات شامل ارائه اظهارنامه مالیاتی به روشی مشابه با گروه اول. |
| پزشکان مستقل: گروه سوم | صاحبان مشاغلی که در گروه‌های اول و دوم قرار نمی‌گیرند. تعهدات شامل تسلیم اظهارنامه مالیاتی، تهیه گزارش درآمد و هزینه سالانه و ارائه اسناد مرتبط. |
| پزشکان شاغل در مراکز درمانی | پزشکان عمومی یا متخصص شاغل در مراکز درمانی تعهدات مالیاتی خاصی ندارند. مراکز درمانی وظیفه پرداخت حقوق، بیمه تأمین اجتماعی و محاسبه و پرداخت مالیات‌بردرآمد حقوق را برعهده دارند. |
| قراردادهای غیرمشارکتی | پزشکان طبق قراردادهای غیرمشارکتی برای خدماتی نظیر جراحی، غرامت دریافت می‌کنند. کل درآمد باید توسط پزشک به‌عنوان درآمد شخصی و توسط بیمارستان گزارش شود. |
کسر مالیات برای پزشکان
کسر مالیات ممکن است جزئی از مالیات‌بردرآمد تلقی شود که برای پزشکان قابل‌اعمال است و مسئولیت پرداخت آن به مراکز بهداشتی و درمانی اختصاص‌یافته است. اما دکترانی که به‌صورت انفرادی با ارائه خدمات به این تسهیلات کسب درآمد می‌کنند، موظف به اطمینان از پرداخت مالیات تکلیفی هستند. این مالیات بر اساس مفاد ماده 100 قانون مالیات و اظهارنامه مالیاتی ارائه شده توسط مؤدی محاسبه می‌شود. متعاقباً سازمان مالیاتی مبلغی را که باید توسط مؤدی تسویه شود، اعلام می‌کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله تبصره ماده ۱۰۰ مالیات چیست مراجعه فرمایید.
علاوه بر این، توجه به این نکته ضروری است که پزشکان گاهی اوقات بدون استخدام در بیمارستان خدمات ارائه می‌دهند. ارائه خدمات توسط یک پزشک به یک بیمارستان یا مرکز مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اعمال جراحی توسط پزشکان در بیمارستان‌ها یا کلینیک‌ها از جمله خدمات داوطلبانه‌ای است که پزشکان به مراکز درمانی ارائه می‌دهند. در چنین مواردی، پزشکان معمولاً با مرکز مراقبت‌های بهداشتی مربوطه قرارداد می‌بندند. قرارداد بین پزشک و مرکز مراقبت‌های بهداشتی ممکن است به‌صورت مشارکتی یا غیرمشارکتی باشد. محاسبه مالیات پزشکان طبق بند 1 بند 6 قانون بودجه انجام می‌شود.
جریمه عدم استفاده از دستگاه کارتخوان
سازمان مالیاتی جریمه‌هایی را برای پزشکانی که از دستگاه‌های کارتخوان استفاده نمی‌کنند تعیین کرده است. دکتران عمومی و متخصصانی که از دستگاه کارتخوان متصل به سازمان امور مالیاتی استفاده نکنند و یا از طریق پایانه فروش صورت‌حساب خود را ثبت نکنند، طبق بند ۲ ماده ۱۶۹ آیین‌نامه مشمول جریمه‌ای ۲ درصدی در قبال عدم فروش می‌شوند. همچنین هرگونه درآمد شناسایی شده توسط سازمان مالیاتی که توسط این افراد در سامانه فروش ثبت نشده باشد به‌عنوان درآمد کتمان تلقی خواهد شد. در نتیجه این افراد مشمول جریمه غیرقابل‌چشم‌پوشی معادل 30 درصد مالیات متعلق طبق ماده 192 قانون مالیات های مستقیم خواهند بود.
مشوق‌ها برای استفاده از دستگاه‌های کارتخوان
برای تشویق پزشکان به نصب و استفاده از دستگاه‌های کارتخوان، مشوق‌ها و مزایای مختلفی برای کسانی که این دستگاه‌ها را به سازمان مالیاتی متصل می‌کنند، در نظر گرفته شده است. پزشکان ممکن است برای هزینه‌های خرید، نصب و راه‌اندازی سیستم فروش، اعم از نرم‌افزار و سخت‌افزار، به‌شرط ارائه مدارک لازم، بازپرداخت دریافت کنند.
معافیت مالیاتی پزشکان
پزشکانی که با مراکز درمانی خصوصی قرارداد کار منعقد می‌کنند مشمول معافیت مالیاتی درآمد حقوق تا سقف 480.000.000 ریال برای سال 1400 می باشند، بدین معنی که در این سقف، ملزم به پرداخت مالیات بر درآمد حقوق خود نیستند. برای درآمد سالیانه بیش از این مقدار مشمول مالیات بر درآمد به نسبت مبلغ دریافتی خواهند شد.
این افراد که طبق فهرست سازمان برنامه و بودجه با مراکز بهداشتی و درمانی دولتی قرارداد کار و ارائه خدمات درمانی در مناطق کم‌برخوردار ارائه می‌کنند از معافیت مالیاتی سالانه 50 درصد برخوردار خواهند شد. علاوه بر این، دکترانی که در سازمان های نظامی یا مجری قانون استخدام می‌شوند، به طور کامل از مالیات بر درآمد بر درآمد سالانه خود معاف خواهند بود.
در صورتی که پزشک با امکانات بهداشتی و درمانی قرارداد کاری منعقد نکند و در عوض به‌عنوان پزشک قراردادی با دریافت حق‌الزحمه کار کند، باید اظهارنامه مالیاتی درآمد و هزینه خود را تا پایان خردادماه سال بعد به سازمان امور مالیاتی تسلیم کند. همچنین در صورت نصب سامانه محل فروش مشمول معافیت سالانه 360.000.000 ریال برای سال 1400 موضوع ماده 101 قانون مالیات های مستقیم مشمول درآمد مشمول مالیات پزشکان می‌شوند.
مالیات بر ارزش افزوده برای پزشکان
طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده ، اشخاص حقیقی و حقوقی هنگام صدور فاکتور فروش، موظف‌اند 9 درصد از مبلغ فروش را به عنوان مالیات پزشکان و عوارض به صورت حساب اضافه و از مشتریان دریافت کنند. در پایان هر فصل باید اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را به سازمان مالیاتی ارائه کنند.
بااین‌حال، برخی از اقلام به‌عنوان کالاهای معاف طبقه‌بندی می‌شوند، به این معنی که مالیات و عوارض 9٪ نیازی به دریافت از مشتریان ندارد. همانطور که در بند 9 ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده آمده است، انواع داروها، ملزومات پزشکی مصرفی و خدمات پزشکی از جمله مواردی که توسط پزشک ارائه می شود مانند جراحی و معاینه از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
اظهارنامه مالیاتی برای پزشکان
یکی از تعهدات اولیه مالیاتی برای تعیین تکلیف مالیاتی پزشکان مشمول مالیات مشاغل، تسلیم به‌موقع اظهارنامه مالیاتی اشخاص مقرر در ماده 93 قانون مالیات است.
ذکر این نکته ضروری است که صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، خانه‌های سالمندان، کلینیک‌ها و همچنین صاحبان مراکز آزمایشگاهی و آزمایشی و سایر متخصصان حوزه پزشکی اعم از بالینی و غیربالینی اعم از رادیولوژیست، فیزیوتراپ، مؤسسات بهداشتی و دکتران و دندانپزشکان دارای مطب خصوصی ملزم به ارائه اظهارنامه مالیاتی عملکرد سالانه خود هستند. جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله اظهارنامه مالیاتی چیست مراجعه فرمایید.
سامانه ارسال مالیات پزشکان
قبل از ثبت نام و اقدام برای تسلیم اظهارنامه، ابتدا ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی ضروری است. پس از تشکیل پرونده مالیاتی و ثبت IBAN برای کد اقتصادی خود، می‌توانید اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل و ارسال کنید.
برای ارسال مالیات، مراحل زیر را دنبال کنید:
- به وب‌سایت withholding.tax.gov.ir مراجعه کنید.
- برای پیش ثبت نام و ثبت نام الکترونیکی بر روی آیکون کلیک کنید.
- پس از ثبت نام، نام کاربری و رمز عبور خود را برای دسترسی به سامانه وارد کنید.
- با ورود، هرگونه مشکل یا نقص در پرونده های مالیاتی با خطوط قرمز مشخص می‌شود.
مهمترین مقررات در مورد مالیات پزشکان
محاسبه مالیات پزشکان مانند سایر افراد تابع قوانین مالیاتی ایران در مورد مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی است. روش محاسبه مالیات برای یک پزشک متخصص یا یک جراح مشابه روش یک پزشک عمومی است. تمایز در مدارک تحصیلی آنها بر میزان مالیات بدهی تأثیر نمی‌گذارد. عامل تعیین کننده برای بدهی مالیاتی دکتران سطح درآمد آنهاست.
پزشکانی که مقررات مربوط به اظهار درآمد واقعی و پرداخت مالیات تعیین شده را رعایت نکنند، مشمول جرایم مالیاتی غیرقابل چشم پوشی خواهند شد.
جمع‌بندی
مالیات پزشکان بر اساس منابع درآمد آنها در یک دوره مالی تعیین می شود که می تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. در نتیجه، درآمد این گروه بسته به ماهیت فعالیت آنها ممکن است مشمول یک یا ترکیبی از مالیات بر درآمد شخصی، مالیات تکلیفی یا مالیات بر درآمد حقوق باشد. درک این نکته مهم است که واجد شرایط بودن برای معافیت های مالیاتی و مزایای سازمان مالیاتی منوط به انجام تعهدات مالیاتی در مهلت های تعیین شده است.
سوالات متداول
- آیا پزشکان عمومی و متخصص تفاوتی در میزان مالیات پرداختی دارند؟
خیر، میزان مالیات بر اساس درآمد پزشک تعیین می‌شود و تفاوتی بین پزشکان عمومی و متخصص وجود ندارد.
- چرا پزشکان ملزم به استفاده از دستگاه کارتخوان هستند؟
برای شفاف‌سازی درآمدها و جلوگیری از کتمان مالیات، پزشکان باید از دستگاه‌های کارتخوان متصل به سامانه مالیاتی استفاده کنند.
- آیا پزشکان می‌توانند از معافیت مالیاتی بهره‌مند شوند؟
بله، افرادی که با مراکز درمانی دولتی یا در مناطق کم‌برخوردار کار می‌کنند، از معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند می‌شوند.
- عواقب عدم استفاده از دستگاه کارتخوان چیست؟
این افراد ممکن است جریمه‌های ۲ تا ۳۰ درصدی مالیات مربوطه را برای عدم استفاده از دستگاه کارتخوان یا کتمان درآمد پرداخت کنند.
